ตอนที่ 7 : รู้จัก Mockumentary – นึกว่าเป็นสารคดี แต่ที่แท้แค่ ‘หยอก ๆ’
เจาะลึก Mockumentary – สารคดีปลอมที่ใช้เทคนิคเหมือนจริง แต่แท้จริงคือเรื่องแต่ง ตั้งแต่ยุคบุกเบิกจนถึงยุคทอง สำรวจบทบาท ความขัดแย้ง และไปดูตัวอย่างเด่น ๆ กัน
ตอนที่ 6 : Docufiction และ Docudrama คืออะไร? ทำไม ‘เรื่องแต่ง’ ถึงมาอยู่รวมกับ ‘สารคดี’?
ขึ้นชื่อว่าเป็น “สารคดี” แล้วทำไมยังมีสิ่งที่เรียกว่า “เรื่องแต่ง” มาผสมได้? บทความนี้ชวนรู้จัก Docufiction และ Docudrama ที่ทำให้คนชอบหนังสารคดีต้องสับสนอยู่บ่อย ๆ
ตอนที่ 5 : วิธีเล่าแปลก ๆ แบบนี้ ก็เรียกว่า “หนังสารคดี” เหมือนกันนะ
เมื่อพูดถึง “สารคดี” หลายคนอาจนึกถึงภาพคนนั่งให้สัมภาษณ์หน้ากล้อง เสียงบรรยายเหตุการณ์ อินโฟกราฟิกนำเสนอข้อมูล ฯลฯ แต่จริง ๆ แล้วหนังสารคดีสามารถใช้ศิลปะแห่งการเล่าเรื่องด้วยภาพและเสียงได้หลากหลายไม่ต่างจากหนังกลุ่มอื่น เราลองมาดูตัวอย่างที่น่าสนใจกัน
นีโอ โซระ : ความฝัน การเมือง วัยรุ่น ดนตรี – Happyend
Happyend เป็นหนังวัยรุ่นที่ถ่ายทอดเรื่องราวของมิตรภาพและการเติบโต บนฉากหลังของสังคมยุคใกล้อนาคตที่กำลังจะล่มสลาย ท่ามกลางการแผ่ขยายของความเกลียดชังทางการเมือง อะไรทำให้ “นีโอ โซระ” คิดเรื่องราวเช่นนี้-แบบที่หาดูได้ไม่ง่ายเลยในหนังวัยรุ่นญี่ปุ่น-ออกมาได้ ซ้ำยังทำมันได้อย่างงดงามเหลือเกิน …บ่ายวันหนึ่งขณะที่เขาเดินทางมาเยือนกรุงเทพฯ เราไปพูดคุยกับเขาเพื่อค้นหาคำตอบ
Searching for Amani
เด็กหนุ่มผู้ใฝ่ฝันอยากเป็นนักข่าว พยายามสืบสวนคดีที่พ่อของเขาถูกฆาตกรรมอย่างลึกลับภายในเขตอนุรักษ์สัตว์ป่าที่ใหญ่ที่สุดแห่งหนึ่งของเคนยา ขณะที่ภัยแล้งรุนแรงกำลังคืบคลานเข้ามา ภารกิจในการตามหาฆาตกรและทวงถามความยุติธรรมของเขาก็เริ่มเปลี่ยนไป เมื่อผลกระทบอันเลวร้ายจากโลกที่ร้อนขึ้นถูกเปิดเผย
Patrice: The Movie
นี่คือ “สารคดีโรแมนติกคอเมดี้” สุดหรรษาว่าด้วย “สมรสเท่าเทียมสำหรับผู้พิการ” …เรื่องของแพทริซกับแกรี่ ผู้พิการที่ต้องเผชิญกับความจริงอันโหดร้ายของกฎหมายที่กีดกันสิทธิ์ในการแต่งงานกันของพวกเขา
No Other Land
5 ปีที่แล้วในพื้นที่เวสต์แบงก์ตอนใต้ บาเซล อัดรา หนุ่มปาเลสไตน์ ได้พบกับ ยูวาล อับราฮัม นักข่าอิสราเอ …ทั้งคู่ไม่มีทางรู้เลยว่า การพบกันครั้งนั้นจะเป็นจุดเริ่มต้นของการเดินทางที่เปลี่ยนชีวิตของพวกเขาไปตลอดกาล
Happyend
ในโตเกียวอนาคต ท่ามกลางความหวาดกลัวแผ่นดินไหวครั้งใหญ่ เพื่อนซี้สองคนที่กำลังจะจบมัธยมปลายก่อเรื่องแกล้งครูใหญ่ จนโรงเรียนติดตั้งกล้องวงจรปิดไปทั่ว ภายใต้การเฝ้าระวังที่เข้มงวดและการเมืองที่วุ่นวาย ความแตกต่างที่ไม่เคยปรากฏระหว่างพวกเขาเริ่มปริแตก เมื่อคนหนึ่งตื่นตัวทางการเมือง ขณะที่อีกคนเลือกจะใช้ชีวิตเหมือนไม่มีอะไรเกิดขึ้น
Grand Tour
ย่างกุ้ง 1917 เอ็ดเวิร์ด ข้าราชการอังกฤษหนีงานแต่งในวันที่คู่หมั้นเดินทางมาถึง ขณะที่เขาเดินทางไปทั่วเอเชียด้วยความเศร้าหมองและสับสนในชีวิต มอลลี่คู่หมั้นของเขากลับสนุกกับการตามหาและติดตามรอยเท้าของเขา
ตอนที่ 4 : ‘หนังสารคดี’ เปลี่ยนสังคมได้จริงไหม
หนังสารคดีเปลี่ยนโลก เปลี่ยนสังคม หรืออย่างน้อยที่สุดก็เปลี่ยนทัศนคติของคนได้จริงไหม และถ้าจริง อะไรคือคุณสมบัติพิเศษที่ทำให้หนังสารคดีทำได้ถึงขนาดนั้น
ตอนที่ 3 : ‘สารคดี’ เล่าได้กี่แบบ? มาทำความรู้จักวิธีเล่า 6 แบบเบื้องต้น
จับคนมานั่งสัมภาษณ์หน้าฉากสีเทา ๆ, เอาข้อมูลยาก ๆ มาทำอินโฟกราฟิกให้คนดูง่าย ๆ, ใส่เสียงบรรยายอธิบายความตามภาพที่เห็น …ภาพจำของ “สารคดี” ของหลาย ๆ คนอาจเป็นเช่นนี้ แต่ความจริงแล้ว สารคดีมีความหลากหลายในวิธีการนำเสนอมากกว่านั้น
ตอนที่ 2 : ประวัติศาสตร์ฉบับย่อของสารคดีโลก
ย้อนรอยประวัติศาสตร์สารคดี จุดเปลี่ยนสำคัญ และผลงานที่มีอิทธิพลต่อวงการโลกตลอด 100 กว่าปีที่ผ่านมา
ตอนที่ 1 : ‘สารคดี’ คืออะไร
หากคุณเดินเข้าไปในโรงภาพยนตร์ที่ประกาศว่าฉาย “หนังสารคดี” คุณควรคาดหวังว่าจะได้เห็นอะไรบนจอ? หนังที่บันทึกความจริงอย่างตรงไปตรงมา? หนังที่ถ่ายทอดความเห็นโดยหวังจะเปลี่ยนมุมมองของคุณ? หนังที่คนทำหยิบโลกแห่งความเป็นจริงมาเล่าใหม่ให้เต็มไปด้วยอารมณ์? ทั้งหมดนี้อาจถือเป็นหนังสารคดีทั้งสิ้น และโลกนี้ยังมีวิธีนำเสนอความจริงอีกมากมายที่ท้าทายคำนิยามอยู่เสมอ
Soundtrack to a Coup d’Etat
เจ้าของรางวัล Cinematic Innovation จากเทศกาลหนังซันแดนซ์ ที่นำฟุตเตจจำนวนมหาศาลจากคลังมาจัดการเล่าหลากหลายเส้นเรื่องอย่างชาญฉลาด ผูกร้อยประวัติศาสตร์การเมืองโลกอันร้อนระอุในทศวรรษ 60 เข้ากับดนตรีและความรุนแรงได้อย่างเต็มเปี่ยมไปด้วยพลัง
Black Box Diaries
สารคดีที่นักข่าวสาว “ชิโอริ อิโตะ” บันทึกความเจ็บปวดและการต่อสู้ของเธอเอง หลังจากเธอช็อกคนทั้งประเทศญี่ปุ่นด้วยการเปิดเผยว่าเธอถูกข่มขืนโดยนักข่าวรุ่นใหญ่ผู้ทรงอิทธิพล และสิ่งที่เกิดขึ้นทำให้เธอไม่มีทางเลือกนอกจากเปิดหน้าสู้เพื่อผลักดันให้ญี่ปุ่นเปลี่ยนแปลงกฎหมายเกี่ยวกับการล่วงละเมิดทางเพศอันล้าสมัย
Delikado
เกาะปาลาวันในฟิลิปปินส์มีความหลากหลายทางชีวภาพและความงดงามทางธรรมชาติ แต่สำหรับกลุ่มนักอนุรักษ์สิ่งแวดล้อมแล้ว เกาะนี้เปรียบเสมือนสนามรบ เมื่อทรัพยากรเหล่านั้นกำลังถูกเอกชนรายใหญ่และรัฐบาลแสวงหาประโยชน์โดยมีกฎหมายและความรุนแรงเป็นเครื่องมือ
Lee Chang-dong: The Art of Irony
สารคดีที่จะทำให้เราได้รู้จักอีชางดงผ่านหนังทั้ง 6 เรื่องของเขา เรื่องราวที่เขาอยากเล่า โลกที่เขาซึมซับ สัญลักษณ์และสถานที่ต่าง ๆ ที่เขาใช้ ผ่านการอธิบายของอีชางดงและเพื่อนร่วมงานสำคัญตัวจริงเสียงจริง
Poetry
มิจาอาศัยอยู่กับหลานชายวัยมัธยมในเมืองเล็ก ๆ เธอได้เข้าเรียนวิชากวีนิพนธ์และได้รับโจทย์ให้ทดลองเริ่มเขียนบทกวีเป็นครั้งแรก แต่แล้ววันหนึ่งเธอก็ต้องเผชิญกับความเป็นจริงอีกบางอย่างซึ่งรุนแรงเกินจินตนาการ และทำให้เธอตระหนักว่าชีวิตอาจไม่ได้สวยงามอย่างที่คิด