มากไปกว่านั้น Merry Christmas, Mr. Lawrence ยังเลือกถ่ายทอดมุมหนึ่งของสงครามโลกครั้งที่สอง ผ่านเรื่องราวความโหดร้ายจนแทบถึงขั้นไร้เหตุผลของนายทหารชาวญี่ปุ่น มันจึงสร้างความขัดใจให้ชาวญี่ปุ่นไม่น้อยเมื่อออกฉาย แต่แน่นอนที่ผู้กำกับเบอร์แรงอย่างโอชิม่าก็ย่อมออกมาตอบโต้อย่างไม่แยแสใดๆ ว่า “ความรักชาตินี่มันช่างเป็นสิ่งแปลกประหลาดเสียจริงนะ แค่การที่คุณยืดอกแล้วเที่ยวบอกใครต่อใครว่าประเทศเรายอดเยี่ยมแค่ไหนน่ะ ไม่ได้เป็นการแสดงออกว่ารักชาติหรอก …สำหรับผมแล้ว คุณต้องพูดความจริงเกี่ยวกับประเทศของคุณให้ได้ก่อนไม่ว่าจะในแง่ไหน นั่นต่างหากที่เรียกว่าความรัก

“ตอนอยู่ต่างประเทศ ทีมงานห่วงว่าถ้าหนังเข้าฉายในญี่ปุ่น ผมอาจถูกฝ่ายขวาหัวรุนแรงโจมตี โทษฐานที่แสดงมุมอัปลักษณ์ของญี่ปุ่นให้ชาวโลกเห็น” โอชิม่าเล่า “แต่ผมไม่เคยถูกพวกเขาโจมตีเลยนะ …เพราะพวกขวาสุดโต่งไม่ยอมมาดูหนังของผมเลยด้วยซ้ำ”

โอชิม่าเติบโตมาในยุคหลังสงครามโลกครั้งที่สอง และเห็นบาดแผลมากมายที่ไม่อาจเยียวยาได้ของชาวญี่ปุ่น รวมถึงพลังจากฝั่งขวาที่เคยขยายตัวใหญ่โตจนเข้าร่วมสงครามและเป็นสาเหตุหนึ่งของการแผ่อิทธิพลจักรวรรดิญี่ปุ่นที่ตัวโอชิม่าเองไม่เห็นด้วย

“ผมสงสัยมาตั้งแต่เด็กว่า แล้วใครกันจะเป็นคนรับผิดชอบความเสียหายที่เกิดขึ้น” เขาให้สัมภาษณ์ในปี 1985 หลัง Merry Christmas, Mr. Lawrence ออกฉายไปแล้วสองปี “จำได้ว่าครูของผม (ตอนนั้นเขาอยู่ชั้นมัธยม) ก็เคยเป็นทหารมาก่อน แต่ตอนมาสอน พวกเขากลับพูดถึงประชาธิปไตย เสรีภาพ ความเท่าเทียม และเรื่องการกุศลต่างๆ ผมรู้สึกได้ว่าพวกเขาไม่เต็มใจจะยอมรับว่าสงครามและความเสียหายที่เกิดขึ้นนั้น พวกเขาก็ต้องรับผิดชอบด้วย”

Merry Christmas, Mr. Lawrence จึงเป็นหนังที่เปิดเปลือยแนวคิดชาตินิยมแบบญี่ปุ่น โดยเฉพาะการตั้งคำถามต่อพิธีกรรมศักดิ์สิทธิ์อย่างการเซ็ปปุกุ, การใช้ความรุนแรงอันไร้เหตุผล ในนามของเกียรติยศ, การทำเพื่อชาติและองค์จักรพรรดิ ฯลฯ และแม้หนังเรื่องนี้จะถูกฝ่ายขวาในญี่ปุ่นเมินด้วยการไม่ยอมมาดู แต่ชื่อโอชิม่าก็กลายเป็นเป้าหมายของการวิพากษ์วิจารณ์ด่าทอในฐานะคนทำหนังผู้ชำแหละบาดแผลของชาติ

“ผมแค่อยากทำหนังที่บอกเล่าทุกช่วงเวลาของประเทศเราให้คนรุ่นหลังได้รู้” โอชิม่าปิดท้าย “แม้มันจะทำให้ผมต้องกลายเป็นเป้ากระสุนของศัตรูก็เถอะ”