FACES PLACES

• ความสร้างสรรค์ และอาการ “หมดไฟ”

ก่อนหน้าจะได้เจอเจอาร์นั้น อานเญส วาร์ดาเคยเปรยเรื่องการเลิกทำหนัง เพราะวัยทำให้เธอเริ่มหมดความคล่องแคล่วและหมดไฟ แต่แล้วการได้มาพูดคุยแลกเปลี่ยนประสบการณ์กับศิลปินรุ่นหลานที่รักในสิ่งเดียวกัน ทั้งการถ่ายภาพ การเดินทาง และการพบปะผู้คน ก็ทำให้วาร์ดาเกิดไฟสำหรับการสร้างงานและความคิดสร้างสรรค์ขึ้นอีกครั้ง ผลแห่งการตัดสินใจมาร่วมกันทำโปรเจ็กต์สำคัญทำให้เธอมีความสุข และความสุขนั้นก็ปรากฏอย่างชัดเจนบนจอจนเราในฐานะผู้ชมสามารถรับรู้ได้อย่างเต็มที่ ไม่เพียงเท่านั้น การเดินทางไปยังเมืองเล็กต่าง ๆ ของทั้งสอง ก็ยังทำให้พวกเขาได้พบคนที่แม้จะอยู่ท่ามกลางอุปสรรคแต่ก็ยังเต็มไปด้วยพลังที่ยิ่งใหญ่ เป็นเพื่อนมนุษย์ที่มีความภาคภูมิใจในชีวิตตนเอง พลังเหล่านี้ถูกถ่ายทอดอย่างท่วมท้นในหนังและน่าจะสร้างแรงบันดาลใจให้แก่ผู้ชมได้อย่างดี

• พลังของ “ภาพ”

ภาพถ่ายบนผนังขนาดยักษ์ของเจอาร์นั้นทรงพลังด้วยใบหน้าและส่วนต่าง ๆ ในร่างกายของผู้คน ที่มักเป็นคนตัวเล็กตัวน้อยไร้ปากเสียงในสังคม และไม่เคยคาดหวังว่าตนจะสามารถปรากฏต่อหน้าคนอื่น ๆ อย่างโดดเด่นได้ถึงขนาดนี้ นี่คือพลังประการแรกของ “ภาพ” ที่เราได้เห็นในหนัง

ประการต่อมา เมื่อเจอาร์ได้มาทำงานกับวาร์ดา แนวคิดของภาพของเขาก็ขยายขอบเขตออกไปอีก เพราะวาร์ดาชี้ชวนให้เขาเริ่มจับจ้องคนที่มี “เรื่องราวหนหลัง” โดยเฉพาะเรื่องราวของการต่อสู้ การผ่านประสบการณ์ทั้งทุกข์และสุข การเป็นส่วนหนึ่งของชุมชน ฯลฯ ซึ่งทำให้ภาพของคนที่ทั้งสองเลือกถ่ายหรือสร้างขึ้นยิ่งมีพลังจับใจเรามากขึ้นอีก

และท้ายที่สุด งานกำกับภาพของหนังเองก็เต็มไปด้วยชีวิตชีวา ขณะที่เจอาร์ใช้กล้องของเขาถ่ายคน กล้องของหนังก็ถ่ายอากัปกิริยาของผู้คนแวดล้อม ของตัวเจอาร์ ตัววาร์ดา ธรรมชาติ และสิ่งที่รายล้อม ทำให้เราสัมผัสได้ถึงความอ่อนโยนของชีวิตมนุษย์

• “ศิลปะ” ในสายตาของสาธารณชน

ความงดงามอย่างหนึ่งของงานศิลปะแบบเจอาร์ก็คือ มันเกี่ยวข้องกับผู้คนจำนวนมากตั้งแต่ในกระบวนการสร้างงานจนถึงการจัดแสดง หลาย ๆ ครั้งงานของเขาปรากฏตามพื้นผิวขนาดใหญ่โดยไม่มีคำอธิบาย เปิดพื้นที่ให้ผู้พบเห็นได้พยายามทำความเข้าใจด้วยตัวเอง และบ่อยครั้งความเข้าใจเหล่านั้นก็ไม่ต้องอาศัยความรู้เกี่ยวกับศิลปะที่ลึกซึ้ง แค่อาศัยประสบการณ์และใจที่เปิดกว้างของผู้ชม ดังที่เราได้เห็นชาวบ้านมากมายในหนังเรื่องนี้เกิดความดื่มด่ำกับภาพที่เห็นโดยไม่ต้องให้ใครมาอธิบายความหมายของมัน

• การยกย่องผู้ใช้แรงงาน

ผลงานของเจอาร์กับวาร์ดาโดดเด่นในประเด็นนี้มาก่อนแล้วทั้งคู่ แน่นอนว่าเมื่อพวกเขามาทำงานด้วยกัน ประเด็นดังกล่าวก็ยิ่งฉายชัด การเดินทางไปถ่ายภาพตามสถานที่ต่าง ๆ ของทั้งสองจึงทำให้เราได้รับฟังเรื่องราวของชาวบ้านผู้ใช้แรงงานหลากหลายอาชีพ ซึ่งล้วนมีความทรงจำและความภาคภูมิต่อประวัติศาสตร์ของตน พวกเขาอาจไม่ใช่คนยิ่งใหญ่โด่งดัง แต่พวกเขาคือบุคคลสำคัญที่หนังไม่ยอมมองข้าม และทำให้เรารู้สึกเคารพรัก